Ładowanie

Puszcza Świętokrzyska

W centralno-południowej Polsce, wokół Kielc, otaczając Góry Świętokrzyskie, rozciąga się Leśny Kompleks Promocyjny – Puszcza Świętokrzyska.

W jego skład wchodzą nadleśnictwa: Daleszyce, Kielce, Łagów, Suchedniów, Zagnańsk oraz część Nadleśnictwa Skarżysko.

Pierwsze kroki

W ramach Księgi Lasów odwiedzamy różne polskie lasy, tworząc cykl interaktywnych przewodników. Szukamy historii oraz różnych elementów, które wyróżniają region na tle innych. W Puszczy Świętokrzyskiej to m.in. 24 rezerwaty oraz pięć parków krajobrazowych.

W czasie II wojny światowej na terenach wokół Kielc rozegrało się wiele nasilonych akcji partyzanckich. Działały tutaj m.in. oddziały mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” oraz mjr. Jana Piwnika „Ponurego”. Ich walkę upamiętnia wiele pojedynczych krzyży i pomników rozsianych po tutejszych lasach.

Po lasach podróżujemy z leśnikami, którzy pomagają nam je poznać i zrozumieć. Czasem, jak tutaj, odwiedzamy też miejsca związane z historią leśnictwa – to zabytkowy dwór we Wronowie, który kiedyś pełnił rolę leśniczówki.

LKP tworzy otulinę Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Jego charakterystycznym punktem jest Święty Krzyż. Bazylika ta położona jest na szczycie Łysej Góry. Wzniesienie to jest tym bardziej ciekawe dla turystów, bowiem odwiedzający Łysą Górę mogą również zobaczyć osobliwość geologiczną, jaką jest gołoborze.

Gołoborze

Na północnym stoku góry Szczytniak znajduje się rezerwat przyrody o tej samej nazwie, a w nim sporych rozmiarów gołoborze. Otaczają je lasy jodłowe i bukowe. Przy okazji – pamiętacie, że pierwsze gołoborze odwiedziliśmy w Lasach Bieszczadzkich?

To nic innego jak rumowisko skalne w górach. Wygląda jakby przeszła tu kiedyś lawina kamieni, pozostawiając po sobie różnej wielkości fragmenty skalne. Ale tak naprawdę gołoborza powstają, gdy skały są rozsadzane przez zamarzającą i rozmarzającą wodę, znajdująca się ich w szczelinach.

To gołoborze składa się z mniejszych bloków skalnych niż np. gołoborza w paśmie Łysogór. Chodząc tu trzeba być bardzo ostrożnym, gdyż odrobina nieuwagi może zakończyć się nawet poważnym urazem. Mech, porastający szczeliny skalne, bywa zdradliwy i uniemożliwia określenie ich głębokości.

Sama nazwa „gołoborze” oznacza po prostu miejsce nieporośnięte drzewami – od słów „gołe” i „bór”.

Małe gołoborze

W pobliżu Szczytniaka znajduje się też rezerwat przyrody – Małe Gołoborze. Miejsce to jest na tyle ukryte między drzewami, że niewprawne oko może go w ogóle nie dostrzec. Nie jest tu już tak „goło” jak wcześniej, las stopniowo porasta pobliskie skały. Warto tu jednak zajrzeć w czasie turystycznej wędrówki po Jeleniowskim Parku Krajobrazowym.

Świnia Góra

Przechodzi tędy zielony szlak turystyczny z Bliżyna do Zagnańska. Od XVII w. do lat 20. XX w. wydobywano tu rudy żelaza, czego ślady znajdujemy jeszcze w zachodniej części rezerwatu Świnia Góra.

Przechadzając się po lesie podziwiamy liczne drzewa pomnikowe i rzadko spotykane rośliny. Znajdziemy tu m.in. goryczkę wąskolistną, pełnika alpejskiego, kostrzewę czerwoną i kosaćca syberyjskiego.

Dąb Bartek

Bartek może śmiało ubiegać się o miano najbardziej rozpoznawalnego drzewa w Polsce.

Dąb ma 28,5 metra wysokości i 9,85 m obwodu – mierzonego na wysokości 1,3 m. Przy samej ziemi obwód „Bartka” to aż 13,4 m! Jego korona rozpościera się na obszarze o powierzchni 20 na 40 m.

W 1920 r. zacementowano miejscowo wnętrze pnia drzewa. W 1978 r. usunięto cement, tworząc „plombę” wałkami dębowymi oraz maskując ten zabieg płatami kory.

W 1829 r. dąb miał czternaście konarów głównych i szesnaście bocznych, ale do roku 2008 przetrwało tylko osiem konarów głównych. Większość
z nich wsparta jest obecnie na specjalnych metalowych podporach.

Wąwóz lessowy

W drodze do Pawłowa przejeżdżamy płaską drogą przez wąwóz lessowy.

W tutejszych skałach lessowych dzięki wieloletniej erozji wodnej natura wydrążyła koryto wąwozu. Zbocza wąwozu są strome i piaszczyste, dzięki czemu możemy dokładnie zobaczyć, jak wyglądają korzenie pobliskich drzew.

Góra Perzowa

Pomiędzy wsiami Kuźniaki i Hucisko na wysokości 396 m n.p.m. znajduje się Góra Perzowa. Podejście do niej zajmuje kilkanaście minut, a na samym szczycie dochodzimy do bloków czerwonego piaskowca triasowego.

Tworzą one kilkudziesięciometrowy mur skalny, osiągający miejscami wysokość
6 m. W najwyższej części muru znajduje się kaplica Świętej Rozalii, której budowa (z uwagi na umiejscowienie ołtarza) wymagała sztucznego poszerzenia jaskini.

Góra Witosławska

Na północno-wschodnim zboczu Góry Witosławskiej, przy drodze prowadzącej na Przełęcz Karczmarka, znajduje się drewniana rzeźba Jezusa Chrystusa z XIX w.

Parę metrów od niej wchodzimy na leśną drogę prowadzącą pod górę, by na samym szczycie znaleźć kaplicę pw. Zesłania Ducha Świętego z XVIII w. Dawno temu, za czasów pogańskich, znajdował się tu święty gaj. Podania twierdzą, że czczono tutaj Wita, bożka opiekującego się m.in. słońcem.

Kaplicę wybudowali benedyktyni z klasztoru na Łysej Górze. Wewnątrz znajdują się chrzcielnica, barokowe krucyfiksy, lichtarze oraz kropielnica. Wszystko z XVIII i XIX w.

Na przestrzeni lat kaplicę stopniowo rozbudowywano. Dzięki wsparciu pułkownika wojska polskiego Antoniego Libiszowskiego dobudowano nawę, natomiast w miejscu pierwotnej kaplicy znajduje się dziś jedynie prezbiterium.

Jaskinia Zbójecka

Rejon Gór Świętokrzyskich to prawdziwy raj dla miłośników jaskiń. Z najbardziej znaną – Jaskinią Raj – na czele.

Skupmy się jednak na innej – Jaskini Zbójeckiej, położonej w wąwozie Dule, w okolicach Łagowa. Otwór wejściowy o wymiarach 3,5 na 2,7 m znajduje się na wysokości 312 m n.p.m.

Długą na 160 m jaskinię zamieszkuje wiele kolonii nietoperzy różnych gatunków. Jest jedynym miejscem w regionie, w którym występują stygobionty, czyli organizmy przystosowane do życia w podziemnych rzekach.

Jaskinia Zbójecka jest znana okolicznej ludności od bardzo dawna. Świadczą o tym znalezione w jej wnętrzu ceramika i kości zwierzęce, pochodzące z XI lub XII w. Co ciekawe, jaskinia pojawiła się na mapach dopiero w połowie XIX w.

Białe Ługi

Białe Ługi to torfowiskowy rezerwat przyrody, znajdujący się na terenie Nadleśnictwa Daleszyce. Chodząc po jego podmokłych terenach możemy napotkać różne, ciekawe rośliny.

Znajduje się tu m.in. stanowisko rosiczki. Rośliny, która jest owadożerna. Układ trawienny rosiczki znajduje się na zewnątrz – owija ona różne owady, np muchy, brzegami swoich liści i obezwładnia je kwasem mrówkowym. Nie jest za to przesadnie żarłoczna – wystarczą jej zaledwie cztery takie posiłki w roku.

Żurawina błotna. Bardzo charakterystyczna dla terenów torfowiskowych.

Barania Góra

Tuż za tablicą wejściową do rezerwatu napotykamy pierwszy wąwóz. Potem kolejny i jeszcze kolejny. Niektóre z nich przekształcają się w nieckowate dolinki.

Wśród roślinności objętej ochroną występują tutaj: barwinek pospolity, buławnik mieczolistny, wawrzynek wilczełyko i widłak wroniec.

Cały rezerwat przyrody Barania Góra leży na wysokości 286–410 m n.p.m., a ścieżki wytyczone wąwozami pną się delikatnie pod górę.

Kamieniołom

Kamieniołom Tumlin-Gród z oddali wygląda bardzo majestatycznie. Wydobywa się tu tzw. tumliński piaskowiec. Kamieniołom służył niegdyś do produkcji kamieni młyńskich oraz kształtek budowlanych służących do wykładania pieców hutniczych. Obecnie w kamieniołomie pozyskiwane są materiały służące
za budulec do chodników, schodów czy nagrobków.

Kamienne kręgi

W gminie Miedziana Góra kierujemy się do Góry Grodowej koło Tumlina.
Ponad tysiąc lat temu góra stanowiła święte miejsce dla Słowian. Świadczą o tym m.in. kamienne kręgi z VIII–IX w. Między nimi miejscowa ludność zbudowała pierwszą, drewnianą kaplicę – w podziękowaniu Panu Bogu za pomoc i ocalenie przed obcymi najazdami. Pierwotnie w kaplicy umieszczono obraz Przemienienia Pańskiego, datowany na 1765 rok, który obecnie znajduje się w kościele pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika w Tumlinie.

Obecna, murowana kaplica, została wzniesiona w 1850 na planie sześcioboku. Całość budowli jest biała, a jedyne odcięcie od tej bryły stanowią brązowe drzwi. Nad nimi znajduje się wnęka z rzeźbą przedstawiającą Chrystusa, natomiast wewnątrz kaplicy znajduje się skromny ołtarzyk Matki Boskiej Częstochowskiej, którego fundatorem był Aleksander Iberszer.

komentarze
13 komentarzy

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *





    • A skąd ta pewność? Pracuję w tych lasach i nic nie zwiastuje tego czarnowidztwa. Ba, zorganizowana gospodarka leśna ma tu dwie setki lat tradycji, a mimo to przyroda nadal jest w wyśmienitym stanie. Zapraszam na wycieczkę, nawet wolny czas poświęcę i pomogę poznać największe przyrodnicze perełki oraz gospodarkę leśną. Poważna propozycja!







  1. Świetny tekst! Moje rejony, pochodzę z Suchedniowa! I kocham te tereny, mój tata zreszta jest leśnikiem w tamtejszych lasach. Spędziłam tam wiele cudownych chwil :)